20ឆ្នាំមុននៅថ្ងៃទី 23 ខែតុលាឆ្នាំ 1991 រដ្ឋាភិបាលចំនួន 19 បានប្រមូលផ្តុំគ្នាចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពប៉ារីសដែលបានផ្តល់ដំណោះស្រាយនយោបាយដ៏ទូលំទូលាយក្នុងបំណងបញ្ចប់ “ជម្លោះសោកនាដកម្មនិងបន្តការបង្ហូរឈាមនៅកម្ពុជា” ។
ការប៉ះទង្គិចបានធ្វើឱ្យប្រទេសនេះអស់រយៈពេលជាងម្ភៃឆ្នាំមកហើយដោយអំពើហិង្សានិងការបង្ហូរឈាមបានឈានដល់កម្រិតដែលមិនអាចនឹកស្មានដល់ក្នុងអំឡុងរបបខ្មែរក្រហម 1975-1979 នៅពេលមនុស្សប្រមាណ 1,7 លាននាក់បានបាត់បង់ជីវិតដោយសារតែអំពើហឹង្សានិងទុរ្ភិក្ស។
នៅពេលកិច្ចព្រមព្រៀងត្រូវបានចុះហត្ថលេខាខ្មែរក្រហមនៅតែគ្រប់គ្រងផ្នែកខ្លះនៃប្រទេសហើយការប្រយុទ្ធគ្នានៅតែបន្ត។ កិច្ចព្រមព្រៀងនេះមិនត្រឹមតែបានដាក់ចេញនូវដំណើរការដើម្បីបញ្ចប់ជម្លោះនោះទេ ប៉ុន្តែសម្រាប់ការកសាងប្រទេសកម្ពុជាអោយមាយុត្តិធម៌និងប្រជាធិបតេយ្យដែលមានកម្លាំងដ៏រឹងមាំនៅក្នុងសិទ្ធិមនុស្សនិងនីតិរដ្ឋ។
នៅក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងនេះអង្គការសហប្រជាជាតិនឹងបញ្ជូនបេសកកម្មមកកាន់កម្ពុជា (អ៊ុនតាក់) រហូតដល់ឆ្នាំ 1993 ដែលនឹងត្រួតពិនិត្យបទឈប់បាញ់គ្នារៀបចំប្រទេសសម្រាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីនិងសម្រាប់ការបោះឆ្នោតដោយសេរីនិងយុត្តិធម៌។ សំខាន់បំផុតបេសកកម្មរបស់ អ.ស.ប ត្រូវបានកំណត់ជាភារកិច្ចច្បាស់លាស់ដើម្បីលើកកម្ពស់ “បរិយាកាសដែលគោរពសិទ្ធិមនុស្សត្រូវបានធានា” ដូច្នេះគោលនយោបាយនិងការអនុវត្តពីអតីតកាលមិនគួរវិលត្រឡប់មកវិញទេ។
ថ្វីបើជម្លោះនេះត្រូវបានបញ្ចប់នៅដើមទសវត្ស 1990 ក្តីក៏មានការបង្កើតស្ថាប័នជាច្រើនដែលមានសារៈសំខាន់ចំពោះរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យរួមទាំងសភាដែលកំពុងដំណើរការ។
កិច្ចព្រមព្រៀងក៏បានទទួលស្គាល់ផងដែរនូវតម្រូវការសម្រាប់ការឃ្លាំមើលស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដែលផុយស្រួយ។ បន្ទាប់ពីការបោះឆ្នោតទូទៅឆ្នាំ 1993 អង្គការសហប្រជាជាតិបានបង្កើតការិយាល័យមួយនៅកម្ពុជាដែលផ្តោតលើការការពារនិងការលើកកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្ស។
តាំងពីពេលនោះមកការិយាល័យសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាបានសកម្មនៅក្នុងបញ្ហាសិទ្ធិជាច្រើនហើយបច្ចុប្បន្ននេះកំពុងផ្តោតទៅលើវិស័យចំនួនបួនគឺការគាំទ្រដល់កំណែទម្រង់ពន្ធនាគារ ការការពារសេរីភាពមូលដ្ឋាននិងការអភិវឌ្ឍសង្គមស៊ីវិល ការការពារសិទ្ធិដីធ្លីនិងសិទ្ធិលំនៅដ្ឋាន និងការគាំទ្រដល់កំណែទម្រង់ច្បាប់និងតុលាការ។
ទន្ទឹមនឹងនេះអ្នកជំនាញឯករាជ្យម្នាក់ត្រូវបានតែងតាំងដោយអង្គការសហប្រជាជាតិដើម្បីតាមដាននិងរាយការណ៍ពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ 2009 មកអ្នកជំនាញនេះ (ហៅថាអ្នករាយការណ៍ពិសេស) គឺជាសាស្រ្តាចារ្យ ស៊ូប៊ែឌី (Surya Subedi) នៃប្រទេសនេប៉ាល់។
លោកស៊ូប៊ែឌី (Surya Subedi)បានកត់សម្គាល់ថារយៈពេលពីរទសវត្សរ៍ដែលបានកន្លងផុតទៅចាប់តាំងពីការចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងនោះសន្តិភាពនិងស្ថេរភាពបាននាំមកនូវ “ភាគលាភដ៏ធំសម្បើម” ដល់ប្រទេស។
ទោះជាយ៉ាងណាលោកសុរិយាស៊ូបេឌីបានមានប្រសាសន៍ថា “កិច្ចព្រមព្រៀងទាំងនេះនឹងនៅតែជាប់ពាក់ព័ន្ធរហូតទាល់តែចក្ខុវិស័យរបស់ពួកគេក្លាយជាការពិតសម្រាប់ពលរដ្ឋកម្ពុជាទាំងអស់” ។
សេចក្ដីសង្ខេប៖ សន្ធិសញ្ញាសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ត្រូវបានចុះហត្ថលេខានៅថ្ងៃទី២៣ តុលា ១៩៩១ ដែលជាសញ្ញានៃការបញ្ចប់ជាផ្លូវការនៃសង្គ្រាមកម្ពុជា-វៀតណាម។ កិច្ចព្រមព្រៀងនេះបាននាំឱ្យមានការដាក់ពង្រាយជាលើកដំបូង ក្រោយសម័យកាលនៃសង្គ្រាមត្រជាក់ នូវបេសកកម្មរក្សាសន្តិភាព(អ៊ុនតាក់) ហើយក៏ជាឱកាសជាលើកដំបូងក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលបានក្លាយខ្លួនជារដ្ឋាភិបាលគ្រប់គ្រងកាន់កាប់រដ្ឋមួយ។ មានរដ្ឋាភិបាលចំនួន ១៩ បានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ៕
